Na de maaltijd een opgeblazen gevoel of zelfs gedurende de dag: het is een vervelende klacht. Dit kan meerdere oorzaken hebben, de symptomen van veel darmaandoeningen lijken ook nog eens veel op elkaar. Je kunt last hebben van candida, een voedselintolerantie of parasieten. Soms zelfs van meer afwijkingen tegelijk, want wanneer het immuunsysteem door een aandoening lager is, kan een andere aandoening ook sneller toenemen. In dit artikel lees je over de verschillende oorzaken en oplossingen van een opgeblazen buik.

Symptomen zijn signalen

Een opgeblazen buik of een opgeblazen gevoel hebben is een symptoom. Het is dus eigenlijk een signaal van je lichaam dat er iets uit balans is. Dat kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door verkeerde voeding of een verstoorde spijsvertering. Je kunt denken ‘hier heb ik nou eenmaal altijd last van’, maar je kunt je ook bewust worden waarom je er last van hebt: wat de eigenlijke oorzaak is van je klachten. Zodat je deze gericht kunt oplossen. In dit artikel lees je over verschillende mogelijke oorzaken van een opgeblazen buik, zo heb je de gelegenheid om je bewust te worden welke oorzaken bij jou zorgen voor deze klachten. Als je de tips in dit artikel opvolgt krijgen de klachten kans om te verminderen en zelfs te verdwijnen. Je beter bewust worden van je lichaam en de signalen die het geeft is altijd de eerste stap richting een gezond(er) lichaam.

18 oorzaken van een opgeblazen buik

1. Disbalans in de spijsvertering

Het hele spijsverteringsproces is een ingewikkeld proces met drie belangrijke stadia: afbraak, absorptie en uitscheiding. Een slechte spijsvertering komt veel voor, dit kan leiden tot veel dagelijkse kwalen zoals een opgeblazen buik. Volgens hoofdadviseur van The Food Doctor Clinic in Londen, Ian Marber, wordt de kans hierop vergroot door de stress van het moderne leven en het soort voedsel dat we vaak eten zoals geraffineerde suikers, overtollige koolhydraten en alcohol bijvoorbeeld, onze leefstijl dus. Je spijsvertering kan in de war raken als het veel bewerkte fabrieksmatige voeding moet verwerken, hierin zitten chemische stoffen zodat de producten langer houdbaar zijn en de juiste smaak en kleur hebben. Winderigheid en een opgeblazen gevoel kunnen ook een teken zijn dat het eten niet volledig verteerd kan worden door het lichaam. Vocht is nodig bij het verteren van voedsel, dus genoeg water drinken gedurende de dag is daarvoor belangrijk. Een gebrekkige spijsvertering kan dus verschillende oorzaken hebben, zoals verkeerde voeding of ontstekingen in de darmwand. Daar kun je hieronder nog meer over lezen.

2. Dyspepsie

Volgens de Maag Lever Darm Stichting hebben twee miljoen mensen in Nederland zelfs een spijsverteringsaandoening of –ziekte. Dyspepsie is de medische term voor een verstoring in het spijsverteringssysteem waardoor je een opgeblazen gevoel hebt in de maagstreek. Directe oorzaken zijn te veel, te snel of te vaak eten. Een lactose of fructose intolerantie of een andere voedselallergie. Ook stress, medicijngebruik of psychische factoren kunnen een rol spelen.

3. Niet de juiste voeding

Bepaalde levensmiddelen kunnen leiden tot een verhoogde gasvorming en een opgeblazen gevoel. Dit zijn bijvoorbeeld bonen, uien, prei, linzen, peulvruchten en vrijwel alle koolsoorten. Ook gefrituurde voeding, pikant eten, frisdrank, alcohol (zeker bier), radijs of soja kunnen klachten verergeren. Vette voedingsmiddelen (zoals gefrituurd eten of fastfood) maken de werking van de maaglediging trager en dat kan je een vol gevoel geven. En nogmaals, hoe meer chemische processen voedsel verder heeft doorstaan, hoe lastiger het voor het lichaam wordt om het af te breken en zo is de kans groter dat je last krijgt van een opgeblazen gevoel dan bij onbewerkte voedingsmiddelen. Probeer eens een week deze gasvormende levensmiddelen te vermijden en kijk of dit al klachten wegneemt.

4. Intolerantie

Een opgeblazen gevoel ontstaat ook door een ophoping van lucht in de darmen, bijvoorbeeld door een gevoeligheid voor lactose of gluten (met name gliadine). Gevoeligheid voor deze voedingsmiddelen komt veel voor, maar veel mensen zijn zich er niet bewust van. Regelmatig last van een opgeblazen buik is een duidelijk signaal voor een voedselintolerantie. Bij een gevoeligheid voor gluten gaat het vaak vooral om de gliadines. Gluten bestaan uit verschillende eiwitcomponenten waaronder gliadines. Bij een intolerantie ontketenen deze gliadines een auto-immuunreactie in het spijsverteringskanaal en zo kunnen ze de darmvlokken in de dunne darm beschadigen. Wat betreft lactose maken kinderen (en jonge zoogdieren) het enzym lactase aan. Dit enzym helpt om de melksuikers (lactose) om te zetten zodat het goed in het bloed kan worden opgenomen. Volwassenen kunnen steeds minder goed lactase aanmaken, en ontwikkelen zo eerder een intolerantie voor lactose. Door lactose wordt in de dunne darm extra vocht aangetrokken, waardoor de darm voller wordt en de substantie meer vloeibaar. Dit kan krampen, een opgeblazen buik en misselijkheid veroorzaken.

5. Candida

Ook gistingsprocessen kunnen in de darmen zorgen voor een opgeblazen buik. In onze darmflora leven de goede bacteriën in balans met de natuurlijke gistsoorten in het lichaam. Een van die gistsoorten is de candida albicans en deze leeft in kleine hoeveelheden in de darmen (en in onze mond, op de huid en in de vagina). Door ongezonde voeding, veel suiker, het gebruik van antibiotica, een verzwakt immuunsysteem of een disbalans in de hormonen kan er een disbalans ontstaan tussen deze gisten en de bacteriën. De verhouding tussen de goede en ‘slechte’ bacteriën raakt op die manier uit balans en zo ontstaat er een groei van candida schimmels. De gist candida leeft van glucose (suiker en zetmeel), ze zetten het om in een soort alcohol. Hierdoor ontstaan gassen die een opgeblazen buik veroorzaken.

6. Leaky gut

Het gevolg van voedselintoleranties en candida overgroei kan een lekkende darm zijn, ook dit kan zorgen voor een opgeblazen buik. Kleine ontstekingen in de dunne darm beschadigen de darmvlokken. Door deze beschadigingen komen onverteerde voedingsstoffen in je bloedbaan terecht en zo je immuunsysteem verstoren. Het immuunsysteem ziet deze voedseldeeltjes als toxisch en reageert daarop met allerlei ontstekingsreacties. Een lekkende darm herstelt geleidelijk als darmbacteriën weer in balans komen, door voeding te vermijden waar je gevoelig voor bent en te kiezen voor een gezond voedingspatroon.

7. Constipatie

Je lichaam doet er gemiddeld ongeveer tussen de achttien en tweeënzeventig uur over om voedsel te verteren, om te zetten naar ontlasting en het lichaam weer te verlaten. De vorm van de ontlasting hangt af van de tijd dat het in de darmen is geweest, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek (1997). Wanneer het langer duurt dan die achttien tot tweeënzeventig uur kan het zijn dat je constipatie hebt. De ontlasting is droog en hard geworden omdat er te veel water is geabsorbeerd. Het gevolg hiervan is een opgeblazen gevoel. Constipatie kan ontstaan door veranderingen in je voedingspatroon, te weinig drinken, emotionele stress, ijzersupplementen of te veel laxeermiddelen gebruikt hebben. Ook kan het een gevolg zijn van het negeren van de drang om naar de wc te moeten, hormonale disbalans of prikkelbare darm syndroom. Probeer in eerste instantie veel meer water te drinken, meer groente en fruit te eten en meer te bewegen.

8. Prikkelbare Darmsyndroom

PDS of Irritable Bowel Syndrome (IBS) is een chronische aandoening van het spijsverteringskanaal. Het lichaam heeft moeite met de spijsverteringsbewegingen in de slokdarm, maag en/of darmen. De symptomen van PDS, volgens de officiële standaard van de vereniging van Nederlandse huisartsen, zijn een vol en opgeblazen gevoel (veroorzaakt in de dunne darm), terugkerende klachten van buikpijn in combinatie met diarree, verstopping of beiden. Ook kun je last hebben van winderigheid of boeren. Het is niet duidelijk wat de medische oorzaak van PDS precies is, maar de klachten verergeren vaak wel in stressvolle periodes, na een antibioticakuur of, bij vrouwen, rond de menstruatie. Verder kan PDS worden uitgelokt door bepaalde voeding of allergieën.

9. Parasieten

Parasieten kunnen de oorzaak zijn van een opgeblazen en opgezette buik en een wisselend ontlastingspatroon. Vooral de besmetting met de eencellige parasieten Dientamoeba fragilis of Blastocystis hominis veroorzaken deze klachten. Dit organisme (Dientamoeba fragilis) komt in Nederland van alle schadelijke parasieten het meeste voor, zo schrijft arts Drs. Saskia van As op Darmparasieten.nl. Al is het nog niet duidelijk hoe de besmetting verloopt. In Nederland dragen 28 tot 33 % van de personen met matige darmklachten deze parasiet bij zich. Wanneer je last hebt van parasieten en geen traditionele antibioticakuur wilt kun je ook bij een natuurkundig arts terecht.

10. Inslikken van lucht tijdens het eten

Als je onbewust veel lucht inslikt kan dat een opgeblazen gevoel en een opgezette buik veroorzaken (Chitkara en Bredenoord, 2005). De medische term hiervoor is aerofagie, en kan verergeren bij stress of nervositeit. Er bevinden zich hierdoor grote hoeveelheden lucht in de darmen waardoor het opgeblazen gevoel ontstaat. Artsen adviseren tot nu toe om via logopedie of ademtherapie te werken aan een betere controle over de ademhaling en slikken.

11. Niet goed kauwen

Hoofdadviseur van The Food Doctor Clinic in Londen, Ian Marber, stelt dat de snelheid waarmee we (veel fabrieksmatige en bewerkte voeding) eten een grote rol speelt. Je spijsvertering verbetert alleen al enorm door goed te kauwen waardoor het voedsel makkelijker afgebroken kan worden.

12. Nerveus zijn en stress

Een symptoom van chronische stress zijn maag en darmklachten. Tijdens de stressreactie treden er veranderingen op in het spijsverteringskanaal. Er wordt meer bloed ontrokken aan de spijsverteringsorganen en dat veroorzaakt klachten zoals een opgeblazen gevoel of misselijkheid. Daarnaast zorgt nervositeit er bij sommige mensen voor dat ze meer lucht inslikken dan normaal. Ademoefeningen, bijvoorbeeld tijdens meditatie, kunnen helpen om dit te voorkomen en voorkomt zo indirect een opgezette buik.

15. Kauwgom

Het kauwen van kauwgom zorgt ervoor dat je veel extra lucht inslikt en dat kan buikpijn en een opgeblazen gevoel veroorzaken. Wanneer je op kauwgom kauwt krijgen je hersenen bovendien het signaal dat er eten aan komt. Zo worden er enzymen en zuren geactiveerd, maar er komt geen eten om te verwerken. Ook dit kan zorgen voor een opgezette buik. Als je het moeilijk vindt om het kauwgom kauwen te laten, bedenk dan waarom je het eigenlijk doet. Doe je het om stress te ontladen, voor een frisse adem, om eetbuien te voorkomen of voor de smaak? Als je dat bewust weet kun je gerichter zoeken naar een andere oplossing, bijvoorbeeld vaker je tanden poetsen.

16. Een ziektebeeld

Mensen met pijn en continu klachten kunnen last hebben van een ziektebeeld met de naam Roemheld-syndroom. Het middenrif wordt dan omhoog gedrukt als gevolg van een ophoping van gas in maag en darmen. Het gevolg daarvan is een verplaatsing van het hart, waardoor de hartkransvaten in het gedrang komen. Dit kan hartklachten veroorzaken of een vol en beklemd gevoel geven.

17. Menopauze

Een opgeblazen gevoel bij vrouwen in de menopauze of perimenopauze wordt vaak veroorzaakt door een lager oestrogeengehalte, wat weer tot een lagere galproductie leidt. De darmwerking wordt hierdoor vertraagd en er ontstaat ophoping van lucht.

18. Zoetstoffen

Fructose is een natuurlijke suiker die voorkomt in bijvoorbeeld honing en fruit en wordt ook gebruikt als zoetstof in bewerkte voedingsmiddelen. Fructose is voor veel mensen moeilijk te verteren en onderzoeken laten zien dat fructose niet zo goed is voor het lichaam en zorgen voor een opgeblazen gevoel. Ook de kunstmatige zoetstof sorbitol kan ons lichaam niet verteren, met een opgeblazen buik als gevolg. Probeer deze zoetstoffen, zeker in bewerkte voedingsmiddelen zo min mogelijk te consumeren.

Advies bij een opgeblazen buik

Wanneer je regelmatig last hebt van een opgeblazen buik, begin dan met aanpassingen in je voeding en leefstijl en kijk wat dit oplevert. Investeer een paar weken en stop met het eten van zuivel en granen. Eet in plaats daarvan zoveel mogelijk pure voedingsmiddelen die niet bewerkt zijn in een fabriek. Wellicht zijn je klachten alleen daarmee al minder of zelfs verdwenen. Beweeg voldoende en probeer stress te vermijden. Na het eten een korte wandeling maken helpt tegen een opgeblazen gevoel o.a. omdat er hormonen vrijkomen tijdens een wandeling die de vertering van voedsel bevorderen in de ingewanden. Mocht je langer dan drie dagen achtereen last houden van een opgeblazen gevoel wat eventueel gepaard gaat met buikpijn, is het aan te raden om dit even te laten onderzoeken bij je huisarts. Verder kun je eens denken aan probiotica supplementen, die in sommige gevallen buikpijn en een opgeblazen gevoel helpen verminderen. Voedingsmiddelen die helpen zijn venkel, gember, peterselie, knoflook en pepermuntolie. Heet water drinken zou ook helpen om de spieren in het darmkanaal te ontspannen.

auteur: Jesse van der Velde